De Deelregeling Activiteitenprogramma's ondersteunt programma's op het gebied van architectuur, vormgeving en digitale cultuur of een combinatie van deze disciplines. Culturele instellingen kunnen eens per jaar een bijdrage aanvragen voor hun activiteitenprogramma met een maximale looptijd van één jaar.

Vanaf 2020 wordt het mogelijk om binnen deze regeling zowel voor een éénjarig- als voor een tweejarig programma in te dienen.

selectie
De adviescommissie onder voorzitterschap van Rutger Wolfson heeft geadviseerd over 41 programma's van instellingen op het gebied van digitale cultuur, vormgeving en architectuur. Zij vroegen in totaal bijna € 2,8 miljoen aan. De ronde was daarmee ruim overvraagd waardoor de commissie scherpe keuzes heeft moeten maken.

nieuwe initiatieven op het gebied van architectuur en vormgeving
Er is een aantal nieuwkomers binnen de regeling ondersteund. Het betreft vijf instellingen: Independent School for the City, De Dependance, State of Fashion, BlueCity en Onomatopee. De commissie acht het van belang om deze instellingen op het gebied van architectuur alsook op het gebied van vormgeving te stimuleren. Het meerendeel van de genoemde instellingen heeft al eerder projectsubsidies bij het Stimuleringsfonds ontvangen.

Syb Groeneveld, directeur van het Stimuleringsfonds vindt het ondersteunen van deze vijf instellingen voor een jaarprogramma belangrijk omdat het de instellingen de kans geeft om door te groeien en zich verder te ontwikkelen als platform binnen de culturele infrastructuur van de creatieve industrie. 'Samen vertegenwoordigen de 23 ondersteunde instellingen een mooi beeld van een dynamische sector', aldus Groeneveld.

Een voorbeeld is de Independent School for the City. De School, een gezamenlijk initiatief van Crimson en ZUS, is een instituut voor 'urbanisten' en een publieke ontmoetingsplek voor professionals die de hedendaagse stad op een interdisciplinaire, conceptuele en pragmatische wijze benadert. De commissie waardeert met name de interdisciplinaire werkwijze en beschouwt de methodiek als een waardevolle aanvulling op de bestaande praktijk. De commissie onderstreept de inclusieve benadering van de School. Het platform experimenteert met nieuwe formats om daarmee niet alleen de inhoud verder te ontwikkelen maar ook een nieuw en breed publiek aan te spreken en aan zich te binden.

De adviescommissie waardeert met name het onderscheidende, agenderende karakter van de programma's. Dit zag de commissie veelal terug in de aanvragen vanuit de digitale cultuur. Een voorbeeld zijn de programma's van The Hmm en van SETUP. Zij verhouden zich tot urgente vraagstukken en spreken niet zozeer óver digitale cultuur maar onderzoeken deze van binnenuit.

digitale cultuur
The Hmm, een kritisch en inclusief platform voor internetcultuur, filtert de overweldigende en snelle wereld van het internet en onderzoekt de impact van onze kliks. Het komend jaar richt het platform zich op onderwerpen als deepfakes, facial recognition, surveillance kapitalisme en TikTok.

Aanleiding voor het programma Sorry. (Van Verantwoorden naar verantwoordelijkheid nemen) van SETUP zijn de vele spijtbetuigingen van verschillende tech-giganten in het afgelopen jaar. Werknemers van o.a. Facebook, Google en Twitter maakten hun wroeging wereldkundig. Van manipulatie en misinformatie tot onzuivere datapraktijken en de opkomst van de aandachtseconomie; deze onderwerpen zijn terug te vinden in hun 'regreditorials'. SETUP probeert deze complexe thematieken toegankelijk te maken voor een breed publiek en zal nieuwe rituelen ontwerpen voor het maken van excuses rondom op technologie gebaseerde schandalen.

reflectie diversiteit en inclusie
Er zijn meerdere programma's die aandacht besteden aan diversiteit, maar over het geheel zijn er weinig instellingen die op een integrale wijze kijken naar diversiteit en inclusie in het programma, netwerk, organisatie en/of publiek. Noemenswaardig is de samenwerking met MBO studenten zoals The Hmm en Tetem voorstellen. Ook Onomatopee richt zich op een breder publiek met het programmaonderdeel CriticALL. Tevens is een programmaonderdeel van Zone2Source interessant als het gaat om culturele diversiteit. In samenwerking met Framer Framed ontwikkelt het platform een programma rond culturele relaties tussen land en mens in diverse locaties in de wereld. Ze nodigen onder andere projecten uit die gaan over het verzet tegen kapitalistische koloniale relaties.

De publieksevents van MacGuffin hebben als inzet om een breder publiek aan te boren en een minder eurocentrisch perspectief in te nemen. Het bevragen van de lokale context van de objecten staat centraal en de invloed van migratie is een terugkerend subthema. Er wordt met diverse internationale partners samengewerkt zoals Darat al Funun (Amman) en het Röhsska Museum (Gothenburg).

selectie
De commissie, bestaande uit Juha van 't Zelfde, Kirsten Hannema, Sophie Krier en Toon Koehorst, selecteerde de voorstellen die voorlopen in het verkennen van andere werkvormen om verdieping en/of vernieuwing te bewerkstelligen en voorop gaan in het betrekken van nieuwe doelgroepen bij het bedrijven van ontwerpkritiek, reflectie en debat. Hierdoor vormen de geselecteerde voorstellen een waardevolle aanvulling op het bestaande discours.

De volgende partijen en voorstellen zijn geselecteerd:
• A.ZINE, een nieuw perspectief op architectuur
Architectuurverhalen
• Social Design Showdown (foto bovenaan)
Afdeling Buitengewone Zaken
• FA Situations: Situating Architectural Debate in the Real World
Stichting Failed Architecture Foundation
• re: re: design
Stichting Designplatform Rotterdam

Door de keuze van onderwerpen en het toepassen van een andere 'tone of voice' in het nieuwe online magazine 'A.ZINE' maakt Architectuurverhalen een kritische reflectie op de discipline architectuur toegankelijk voor een breed publiek. Het voorstel van Afdeling Buitengewone Zaken onderstreept de noodzaak van kritische reflectie op de werkpraktijk van social design en gaat daarbij uit van 'reflection-on-action' en een continue 'Community of Practice' waarin sterke betrokkenheid van verschillende stakeholders (ontwerpers, opdrachtgevers én opleidingen) centraal staat. Stichting Failed Architecture Foundation onderzoekt met een reeks 'Situaties' hoe 'embodied debate' kan worden georganiseerd door een kritische benadering van scenografie, choreografie, en performatieve rituelen en oefeningen die het fysieke debat stimuleren. In haar voorstel bouwt Stichting Designplatform Rotterdam voort op haar beproefde format genaamd 'Schrijvende ontwerpers pakken het podium' en zet tegelijkertijd in op verdieping door te investeren in schrijf-, presentatie- en discussiekwaliteit binnen het vakgebied.

Wat betreft de inhoudelijke uitgangspunten en thematiek merkt de commissie op dat de geselecteerde voorstellen zich onderscheiden door het alledaagse voorop te stellen in plaats van het uitzonderlijke ontwerp. Hierin ziet de commissie kansen voor het betrekken van nieuwe perspectieven en doelgroepen bij het ontwerpveld.

algemene indruk
De adviseurs signaleren op basis van de inzendingen aan de ene kant een toename van individuele en kleinschalige 'practice based' ontwerpreflectie. De urgentie hierbij zit volgens de commissie niet zozeer in het signaleren van lacunes in de samenleving en ontwerpkritiek. Vooral de ontwikkeling van de beoefenaar zelf, die vanuit een eigen praktijk problemen en lacunes aankaart en/of zichtbaar maakt, is van belang. Van de andere kant zien de adviseurs ook een groeiend aanbod van breed opgezette platforms met verschillende reikwijdte en maatschappelijke urgentie. Deze platforms verbinden stakeholders met elkaar, ook over de grens. Daarbij experimenteren sommige met werkvormen terwijl andere de inhoudelijke verbreding of verdieping opzoeken. Volgens de adviseurs heeft het vakgebied baat bij deze diversiteit van aanpak en is het van belang om verschillende soorten platforms te ondersteunen. Deze diversiteit draagt bij aan de infrastructuur van het discours. Daarom vindt de commissie het jammer dat er niet meer veelzijdigere aanvragen zijn ingediend. Diversiteit op verschillende vlakken is volgens de adviseurs nog een blinde vlek voor vele organisaties, ondanks pogingen van meerdere platforms om dit te omarmen, .

vervolg in 2020
Gezien de aanhoudende urgentie van het onderwerp zal het fonds de oproep in 2020 nogmaals uitschrijven. Houd onze nieuwsbrief en website in de gaten voor de updates.

Het Stimuleringsfonds Creatieve Industrie stelde met deze oproep ontwerpers in de gelegenheid met een voorstel te komen dat de gelijkwaardige samenwerking tussen ambachtslieden en ontwerpers versterkt en dat kan leiden tot een duurzame toekomst van het ambacht. Het fonds vroeg om voorstellen voor verkenningen, nieuwe gebruiken en/of toepassingen van traditionele en hedendaagse ambachten.

De geselecteerde voorstellen ontvangen subsidie uit een aanvullend budget dat beschikbaar is gesteld vanuit het ministerie van OCW voor volkscultuur (immaterieel erfgoed) voor drie Rijkscultuurfondsen.

beoordeling
Voor de open oproep ontving het Stimuleringsfonds dertig voorstellen. Omdat het Stimuleringsfonds samen met het Mondriaan Fonds de oproep had uitgezet, zijn de aanvragen voorgelegd aan adviseurs van het Stimuleringsfonds én van het Mondriaan Fonds. Het Stimuleringsfonds heeft Job Meihuizen en Désiree Hammen gevraagd een selectie te maken: het Mondriaan Fonds vroeg dat aan Luuk Nouwen en Antonio Guzman. In een gezamenlijke vergadering zijn zowel de aanvragen van het Mondriaan Fonds als die van het Stimuleringsfonds besproken en geselecteerd onder voorzitterschap van Barbara Visser.

In de vergadering heeft de adviescommissie alle aanvragen gezamenlijk besproken. De adviseurs namens het Mondriaan Fonds waren leidend in de beoordeling van de aanvragen van dat fonds; de adviseurs namens het Stimuleringsfonds waren leidend in beoordeling van de Stimuleringsfonds-aanvragen. De ingediende voorstellen zijn getoetst aan de hand van de criteria van deze oproep gericht op:

De innovatieve kwaliteit van het plan, inclusief de beoogde meerwaarde voor het ambacht;

De artistieke / ambachtelijke kwaliteit van het werk van de aanvrager en ambachtsbeoefenaar;

De betrokken deskundigheid en de kwaliteit van het plan van aanpak als geheel (denk hierbij aan diversiteit, inclusiviteit, draagvlak, regionale (culturele) inbedding en spreiding);

De wijze waarop de beoogde werkrelatie tussen ambachtslieden, kunstenaar/vormgever wordt ingericht;

De wijze waarop verbindingen worden gelegd met maatschappelijke partijen en met het publiek.

De adviseurs beoordeelden in hoeverre de voorstellen consistent zijn opgezet en de mate waarin deze aansloten op de doelstellingen van deze oproep en het Subsidiereglement. De beoordeling had de vorm van een tender: een aantal voorstellen is verkozen boven de andere.

Elf aanvragen zijn positief beoordeeld en de aanvragen zijn onderling gerangschikt. Het budget reikt tot de honorering van vijf voorstellen.

selectie
Na uitvoerig beraad zijn de volgende projecten geselecteerd:

Glasvlechterij

Visser & Meijwaard

Archief van de Toekomst

Envisions

Plooiramen en pennentrappen (foto bovenaan)

Saar Scheerlings

Wiep

Christien Meindertsma

Zonnestof

Textielfabrique

Innovatief vlechtwerk

Atelier Remy & Veenhuizen

Met deze oproep creëert het Stimuleringsfonds Creatieve Industrie ruimte voor voorstellen die vernieuwende presentaties binnen de creatieve industrie voor een nieuw of specifiek publiek stimuleren. Presentatie-instellingen, tentoonstellingsplekken, musea of nieuwe initiatieven werden gevraagd met een voorstel te komen voor het ontwikkelen van een onderscheidende presentatie om de kwaliteiten en betekenis van de hedendaagse architectuur, vormgeving en digitale cultuur te tonen aan het publiek. Het fonds beoogt hiermee onderscheidende, gedurfde of ambitieuze publiekspresentaties mogelijk te maken.

De subsidies worden verstrekt uit de extra middelen die minister Van Engelshoven van het ministerie van Onderwijs Cultuur en Wetenschap aan het Stimuleringsfonds beschikbaar heeft gesteld voor talentontwikkeling en vernieuwing.

selectie
Adviseurs Melle Daamen, René Boer en Annelies Thoelen selecteerden vijf voorstellen:

Pilot Voyage Voyage Voyage

Stichting Bureau Europa

GESAMTKUNST: Het leven een kunst

Stedelijk Museum Amsterdam

De Grote Kunstshow met Bas Kosters

Stichting Musis en Stadstheater Arnhem

Perpetual bèta

The Grey Space in the Middle

N_O_W_H_E_R_E, Imagining the Global City

Stichting Paradox

beoordeling
Voor de open oproep ontving het Stimuleringsfonds twaalf voorstellen. De adviseurs hebben in de vergadering alle aanvragen gezamenlijk besproken.

De ingediende voorstellen zijn getoetst aan de hand van de criteria van deze oproep gericht op:

De relevantie en urgentie van de presentatieopgave;

De mate van vernieuwing in aanpak, vorm en strategie;

Een onderscheidende visie op publieksbereik; en

De voorbeeldstellende wijze waarop culturele organisaties samenwerken met ontwerpers en makers gericht op artistiek hoogwaardige resultaten.

De adviseurs beoordeelden in hoeverre de voorstellen consistent zijn opgezet en de mate waarin deze aansloten op de doelstellingen van deze oproep en het Subsidiereglement. De beoordeling had de vorm van een tender: een aantal voorstellen is verkozen boven de andere.

reflectie
De adviseurs laten zich kritisch uit over de kwaliteit van de meeste aanvragen. Over het geheel genomen vinden ze dat de voorstellen amper verder komen dan reguliere presentaties en dat te weinig wordt ingegaan op het publiek.
Wat betreft de geselecteerde voorstellen zien de adviseurs een aantal interessante ideeën en urgente thema's die kunnen leiden tot relevante presentaties. Ook zijn ze positief over de samenwerkingen die de partijen aangaan. In het voorstel van het Stedelijk Museum Amsterdam waarderen ze bijvoorbeeld de veelheid aan partners en in het voorstel van Bureau Europa waarderen ze het betrekken van toeristische bureaus en de combinatie van professioneel publiek en een breder publiek. In het voorstel van The Grey Space in the Middle zijn de adviseurs positief over de experimentele houding en het uitgangspunt om open source te werken, al hebben ze nog vragen over hoe de uitgangspunten gaan worden vertaald naar een concrete presentatie.
In de aanvraag van Stichting Paradox wordt de betrokkenheid van diverse vooraanstaande partijen gewaardeerd, wel missen de adviseurs nog een concrete uitwerking van de totstandkoming van het inhoudelijke debat. Over het geheel genomen is het voorstel echter goed en professioneel uitgewerkt. De Grote Kunstshow met Bas Kosters bezoekt diverse plekken in het land en zoekt actief contact met publiek via bijvoorbeeld festivals. Hiermee stellen de adviseurs dat goed is nagedacht over het combineren van een geconcentreerde manier van presenteren met het publieksbereik.

De adviseurs zien voorbeeldstellende presentaties bij musea zoals Naturalis, NEMO en Natural History Museum in Londen (en benoemen Engelse musea in het algemeen), maar zien dit nog weinig terug in de voorstellen. Zowel in vorm als in inhoud noemen de adviseurs veel aanvragen nog niet sterk en weinig onderscheidend. Ook stellen de adviseurs dat publieksbereik geen primaire focus lijkt te hebben in de voorstellen, waarmee de projecten op relevantie laag scoren. De adviseurs vinden het erg belangrijk dat instellingen publiek meer centraal gaan stellen.

vervolg
Deze open oproep wordt in 2020 nog twee keer uitgezet. Houd de website en nieuwsbrief in de gaten voor de sluitingsdata, die binnenkort worden bekendgemaakt.

Foto bovenaan: Locating ArtScience #2, Mike Rijnierse. Foto: Jesus Canuto

Joris startte in 2012 bij het fonds en werkte de afgelopen acht jaar aan een zeer stevig fundament onder de Deelregeling Digitale cultuur. Hij stond aan de wieg van de nieuwe regeling Immerse\Interact die hij samen met het Filmfonds opzette. In de nieuwe positie wordt Joris verantwoordelijk voor de verschillende subsidieregelingen bij het fonds waaronder de nieuwe Regeling Vierjarige Instellingssubsidie Creatieve Industrie 2021-2024. Joris volgt Aline Knip op die per januari afscheid nam van het fonds. Sean Gilis volgt Joris op als coördinator Digitale cultuur, Immerse\Interact en Upstream: Music x Design.



Foto: Stacii Samidin